Wpisy w kategorii: Najmłodsi

Konflikty rodzinne prawie zawsze należą do skomplikowanych i wiążących się z silnymi emocjami. Dobrym przykładem takiego stanu rzeczy są procesy o ustalenie ojcostwa, które najczęściej wytacza się wówczas, gdy ojciec odmawia uznania dziecka i płacenia na jego rzecz alimentów. W takich sprawach najistotniejszą kwestią jest udowodnienie faktu, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka. W tym celu przeważnie wykorzystuje się badania DNA. Co warto wiedzieć o zasadach ustalania ojcostwa?

Na czym polega ustalenie ojcostwa?

Jak już zostało wspomniane, ojcostwo ustala się w drodze procesu. To z kolei wymaga (najczęściej od matki dziecka) wytoczenia procesu przeciwko mężczyźnie, który nie przyznaje się do swojego ojcostwa z powództwa cywilnego. Zdarzają się także odwrotne sytuacje, w których matka zaprzecza, że określony mężczyzna jest ojcem jej dziecka – w takiej konfiguracji to ojciec pozywa matkę. Ponadto, po uzyskaniu pełnoletności, pozew o ustalenie ojcostwa może złożyć także samo dziecko.

Należy też wiedzieć, że przepisy prawa nie przewidują żadnego terminu na złożenie omawianego tu powództwa, stąd do procesu o ustalenie ojcostwa może dojść nawet po wielu latach od urodzenia się dziecka.

Czy badania DNA są konieczne?

W takich sprawach zawsze należy jednoznacznie wykazać, czy mężczyzna jest, czy też nie jest ojcem dziecka danej kobiety. Niemal 100% pewność dają w tym przypadku testy DNA, w których porównuje się materiał genetyczny mężczyzny i dziecka, dlatego badania te są powszechnie wykorzystywane w sprawach o ustalenie ojcostwa i trudno wyobrazić sobie proces dotyczący tych kwestii bez ich przeprowadzenia. Nie oznacza to jednak, że przepisy prawa zabraniają przeprowadzania w sprawach o ustalenie ojcostwa innego rodzaju dowodów, np. z dokumentów, zeznań świadków czy nagrań; siłą rzeczy, bardzo trudno jest jednak na ich podstawie udowodnić fakt ojcostwa. Inicjując taką sprawę, trzeba po prostu liczyć się z badaniami DNA.

Sprawowanie opieki nad dzieckiem i utrzymywanie z nim stałych kontaktów to jedne z podstawowych praw każdego rodzica – ich realizację może ograniczyć tylko wyrok sądu. Warto o tym pamiętać zwłaszcza wtedy, gdy pomiędzy rodzicami istnieje silny konflikt spowodowany np. rozwodem. Jednym z coraz częściej spotykanych sposobów sprawowania opieki na dzieckiem jest tzw. opieka naprzemienna.

Co to jest opieka naprzemienna?

W najprostszych słowach, opieka naprzemienna polega na tym, że dziecko mieszka u każdego z rodziców przez porównywalne okresy, przykładowo przez tydzień u jednego i przez tydzień u drugiego rodzica. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ani żadnej innej ustawy, nie regulują wprost tego rozwiązania, jednak z pewnością zawiera się ono w ogólnych zasadach sprawowania opieki nad dzieckiem. Kiedy zaś weźmie się pod uwagę, że pozwala to na spędzanie porównywalnej ilości czasu z dzieckiem przez każdego z rodziców, warto z niego skorzystać, choć niestety nie zawsze jest to możliwe.

Kiedy korzysta się z opieki naprzemiennej?

Ubiegając się o opiekę naprzemienną, trzeba pamiętać przede wszystkim o dobru dziecka i zawsze stawiać je na pierwszym miejscu. Należy uwzględnić je np. gdy dziecko uczęszcza do przedszkola lub szkoły – wówczas opieka naprzemienna jest możliwa tylko wtedy, kiedy rodzice mieszkają stosunkowo blisko siebie i każde z nich może bez problemu zapewnić dziecku realizację jego szkolnych obowiązków.

Należy się też zastanowić, jaki jest optymalny czas trwania opieki sprawowanej przez każdego z rodziców. W tej sytuacji trzeba wziąć pod uwagę wiek dziecka, a także wszelkie niedogodności mogące wynikać z częstych zmian miejsca zamieszkania. Oczywiście rodzice powinni także ustalić między sobą kwestie związane z wychowaniem dziecka i egzekwowaniem nałożonych na nie zasad.

Sprawowanie opieki nad dzieckiem napotyka na różnego rodzaju trudności – wśród nich można wymienić np. zmianę miejsca zamieszkania przez jednego z rodziców. Im dalej od miejscowości, w której mieszka dziecko, tym sprawa staje się trudniejsza, jednak sama przeprowadzka nie oznacza zmian w orzeczeniu sądu lub w ugodzie, na mocy której rodzice sprawują opiekę nad swoim dzieckiem. Jak więc wykonywać te ustalenia po zmianie miejsca zamieszkania jednego z rodziców?

Przeprowadzka nic nie zmienia

Warto raz jeszcze podkreślić, że zmiana miejsca zamieszkania przez rodzica nie oznacza jakichkolwiek zmian w zasadach sprawowania opieki nad dzieckiem. Do osiągnięcia takiego skutku niezbędne jest uzyskanie nowego orzeczenia sądu lub „nowelizacja” umowy zawartej przez rodziców – w przeciwnym wypadku wszystko zostaje na dotychczasowych zasadach. Ewentualne koszty czy niedogodności wynikające ze zmiany miejsca zamieszkania, np. związane z koniecznością dojazdu do miejsca zamieszkania dziecka, ponosi rodzic uprawniony do kontaktów.

Trzeba pamiętać o swoich prawach

Jeżeli jednemu z rodziców utrudnia się po przeprowadzce kontakty z dzieckiem, powinien on dążyć do egzekucji ustalonych zasad. Zawsze warto rozpocząć od prób ugodowego rozwiązania powstałych konfliktów, ale jeśli nie przyniesie to spodziewanych efektów, nie należy zwlekać z wdrożeniem formalnego postępowania przed sądem – jego celem jest nałożenie na utrudniającego wykonywanie kontaktów z dzieckiem kar finansowych do czasu zmiany jego postępowania.

Niestety rodzice nie zawsze odpowiednio wywiązują się ze swoich obowiązków, wśród których podstawą jest troska o dziecko i opieka nad nim. Tymczasem przepisy polskiego prawa rodzinnego za podstawową wartość uznają właśnie dobro dziecka i zawsze, kiedy jest ono zagrożone, organy państwowe, a zwłaszcza sądy, mają obowiązek podjęcia odpowiednich działań – należy do nich m.in. ograniczenie oraz pozbawienie władzy rodzicielskiej. Na czym polegają oba te rozwiązania?

Najpierw łagodne środki

Ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na wyłączeniu możliwości wykonywania przez rodzica wskazanych uprawnień, jakie posiada wobec dziecka, np. w zakresie opieki nad nim. Może ono dotyczyć jednego lub obojga rodziców i najczęściej ma charakter przejściowy, orzekany na czas istnienia przyczyn uzasadniających zastosowanie takiego rozwiązania.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd ogranicza władzę rodzicielską wówczas, gdy zagrożone jest dobro dziecka. Ograniczenie to może polegać m.in. na określeniu, jakie czynności nie mogą być dokonywane przez rodziców bez zezwolenia sądu, czy na ustanowieniu kuratora bądź umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej.

Poważne nadużycia

Z pozbawieniem władzy rodzicielskiej możemy mieć do czynienia w trzech przypadkach:

• jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody;
• rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka;
• ponadto sąd ma prawo pozbawić władzy rodzicielskiej, jednego lub obydwoje rodziców, gdy jej ograniczenie nie przyniosło spodziewanego efektu.

Trzeba zauważyć, że zastosowanie ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej w dużej mierze zależy od oceny przez sąd okoliczności, które je uzasadniają. Przepisy prawa zostały sformułowane tak, aby sądy miały tu stosunkowo dużą swobodę działania.

Bardzo często po rozwodzie byłym małżonkom jest niezwykle trudno dojść do porozumienia we wspólnych sprawach, a zwłaszcza w zakresie opieki na dzieckiem. Warto wówczas trzymać się ustalonych zasad i nigdy ich samodzielnie nie zmieniać, gdyż zwykle oznacza to pogłębienie konfliktu między rodzicami. Negatywnie należy również ocenić próby utrudniania realizacji praw jednego z rodziców przez drugiego – niestety, nierzadko do tego dochodzi. W jaki sposób rodzic może więc dopilnować realizacji kontaktów z dzieckiem?

Z uprawnień zawsze można korzystać

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że rodzic, któremu sąd ustalił kontakty z dzieckiem, zawsze ma prawo korzystać z nich w dany sposób. Analogicznie trzeba ocenić wykonywanie opieki nad dzieckiem na podstawie porozumienia zawartego przez samych rodziców. Postępowanie rodzica znajdujące podstawy w tego rodzaju dokumentach zawsze zasługuje na ochronę – także ze strony określonych organów państwa. Dobrze jest o tym pamiętać już na etapie ustalania tych kwestii przez rodziców, a więc najczęściej przy okazji postępowania rozwodowego.

Warto sięgnąć po formalne środki

W praktyce rodzic, któremu były partner, czy ktokolwiek inny (np. członkowie jego rodziny) utrudnia utrzymywanie kontaktów z dzieckiem, ma dwie możliwości: poszukać ugodowych rozwiązań wobec pojawiających się konfliktów lub zwrócić się do odpowiednich organów państwa. Choć wszystko zależy od okoliczności danego przypadku, a zwłaszcza stopnia konfliktu pomiędzy rodzicami, nie należy zwlekać z podjęciem formalnych działań.

Postępowanie zmierzające do wyegzekwowania kontaktów z dzieckiem składa się z dwóch etapów – w pierwszym z nich sąd nakłada na utrudniającego obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktów. Jeżeli nie przyniesie to spodziewanych rezultatów, sumę tę zwiększa się proporcjonalnie do liczby naruszeń, dlatego warto dokumentować każde takie naruszenie.